8 ảnh hưởng và lợi ích bất ngờ của âm nhạc đối với não bộ chúng ta

Âm nhạc là điều không thể thiếu trong cuộc sống của rất nhiều người. Nhưng nhiều người chủ yếu sử dụng âm nhạc để giải trí, trong khi âm nhạc cũng có ảnh hưởng và lợi ích rất lớn đến não bộ chúng ta.

“Không có âm nhạc, cuộc sống sẽ là một sai lầm” – Friedrich Nietzsche

1. Âm nhạc vui hay buồn có ảnh hưởng đến cảm nhận về vẻ mặt của người khác

Chúng ta thường hay chọn nghe một bản nhạc vui hay buồn một cách ngẫu nhiên, không vì mục đích bản nhạc đó vui hay buồn. Nhưng trong thực tế, não của chúng ta thực sự phản ứng khác nhau với các bản nhạc vui và bản nhạc buồn.

Ngay cả chỉ một đoạn nhạc ngắn vui hay buồn cũng có thể ảnh hưởng đến chúng ta. Một nghiên cứu cho thấy rằng sau khi nghe một đoạn nhạc ngắn, người nghe có xu hướng đánh giá một khuôn mặt trung tính là buồn hay vui tương ứng với giai điệu của bản nhạc họ vừa nghe. Điều này cũng xảy ra với các biểu cảm khác trên khuôn mặt, nhưng rõ nhất là ở các vẻ mặt gần với trung tính.

Thêm nữa, điều thú vị là cảm xúc của chúng ta cũng bị ảnh hưởng bởi 2 sắc thái âm nhạc này với 2 loại cảm xúc: cảm xúc có ý thức (perceived emotions) và cảm xúc cảm nhận được (felt emotions).

Điều này có nghĩa là đôi khi chúng ta có thể hiểu được cảm xúc của một tác phẩm âm nhạc mà không thực sự cảm nhận được chúng. Điều này giải thích tại sao một số người trong chúng ta nghe nhạc buồn vì lý do để thưởng thức, và họ không cảm thấy phiền muộn.

Trong thực tế, hầu hết khi nghe nhạc, chúng ta nhận thức được cảm xúc của người khác từ sắc thái của các bản nhạc chứ không cảm nhận thực sự các cảm xúc này.

2. Tiếng ồn môi trường có thể tăng sức sáng tạo

Tiếng ồn ở mức vừa phải có thể kích thích sự sáng tạo tốt hơn so với mức tiếng ồn thấp hoặc cao quá.

Nguyên nhân là tiếng ồn ở mức vừa phải làm cho việc xứ lý khó khăn hơn, từ đó gia tăng các phương án xử lý trừu tượng, dẫn đến sự sáng tạo cao hơn. Nói một cách khác, khi chúng ta vất vả (ở mức vừa đủ) để xử lý các vấn đề quen thuộc, chúng ta có thể tìm ra các phương pháp tiếp cận sáng tạo hơn.

Ví dụ: tiếng mưa hay tiếng sóng biển

Ở môi trường có mức tiếng ồn lớn, tư duy sáng tạo của chúng ta bị suy yếu vì chúng ta sẽ cảm thấy quá tải và phải vật lộn để xử lý thông tin hiệu quả.

3. Lựa chọn âm nhạc thể hiện tính cách người nghe

Dưới đây chỉ là một nghiên cứu không chính thức trên các cặp đôi trẻ, nhưng bạn có thể tham khảo, dù sao thì nó cũng khá thú vị.

Trong một nghiên cứu các cặp đôi đang tìm hiểu nhau, việc nhìn vào top mười bài hát yêu thích của nhau thực sự cung cấp những dự đoán khá tin cậy về đặc điểm tính cách của đối phương.

Nghiên cứu này sử dụng năm đặc điểm tính cách cho việc thử nghiệm: sẵn sằng trải nghiệm, cởi mở, dễ chịu, tận tâm và ổn định cảm xúc.

Điều thú vị là một số đặc điểm tính cách được dự đoán chính xác dựa trên thói quen nghe nhạc, còn một số đặc điểm thì kém chính xác hơn. Ví dụ, các tính cách sẵn sàng với trải nghiệm, cởi mở và ổn định tình cảm là dễ dự đoán chính xác. Ngược lại, tính cách tận tâm khó có thể được dự đoán dựa trên sở thích âm nhạc.

Sau đây là chi tiết cụ thể về các thể loại nhạc tương ứng với các tính cách của người nghe, theo một nghiên cứu tiến hành tại Đại học Heriot-Watt:

Người nghe nhạc Blues có lòng tự trọng cao, sáng tạo, cởi mở, nhẹ nhàng và thoải mái
Người thích nhạc Jazz có lòng tự trọng cao, sáng tạo, cởi mở và thoải mái
Các fan âm nhạc cổ điển có lòng tự trọng cao, sáng tạo, hướng nội và thoải mái
Fan nhạc rap có lòng tự trọng cao và cởi mở
Fan hâm mộ thể loại Opera có lòng tự trọng cao, sáng tạo và nhẹ nhàng
Fan nhạc đồng quê và nhạc phương tây rất chăm chỉ và cởi mở
Fan nhạc Reggae có lòng tự trọng cao, sáng tạo, không chăm chỉ, cởi mở, nhẹ nhàng và thoải mái
Fan hâm mộ nhạc khiêu vũ là những người sáng tạo và cởi mở nhưng không nhẹ nhàng
Fan nhạc Indie có lòng tự trọng thấp, sáng tạo, không chăm chỉ, và không nhẹ nhàng
Fan Bollywood sáng tạo và cởi mở
Các fan của Rock/heavy metal là người có lòng tự trọng thấp, sáng tạo, không chăm chỉ, không cởi mở; nhẹ nhàng và thoải mái
Fan thích nghe nhạc pop xếp hạng có lòng tự trọng cao, rất cần cù, cởi mở và nhẹ nhàng, nhưng không sáng tạo và không thoải mái.
Fan nhạc soul có lòng tự trọng cao, sáng tạo, cởi mở, nhẹ nhàng và thoải mái.

4. Âm nhạc có thể làm chúng ta phân tâm đáng kể khi lái xe

Một nghiên cứu khác được thực hiện trên thanh thiếu niên và người trưởng thành trẻ tuổi, xem cách lái xe của họ bị ảnh hưởng như thế nào bởi âm nhạc.

Các tài xế đã được thí nghiệm tay lái trong khi lắng nghe các bản nhạc do họ tự chọn, giữ im lặng hoặc các bản nhạc “an toàn” do các nhà nghiên cứu chọn lựa. Tất nhiên các lái xe sẽ thích bản nhạc họ tự chọn hơn, nhưng thí nghiệm cũng cho thấy các bản nhạc này làm tài xế trở nên mất tập trung hơn, mắc nhiều sai lầm hơn và ít nhường nhịn hơn khi lái xe. .

Đáng ngạc nhiên hơn: thí nghiệm đã chứng tỏ các bản nhạc được cung cấp bởi các nhà nghiên cứu có lợi hơn cho lái xe so với khi không bật bản nhạc nào cả. Dường như các bản nhạc không quen thuộc, nhàm chán là tốt nhất cho việc lái xe an toàn.

5. Học âm nhạc có thể cải thiện đáng kể kỹ năng vận động và lý luận

Chúng ta thường cho rằng việc học nhạc cụ có lợi cho trẻ em, nhưng điều đó còn mang lại nhiều lợi ích hơn so với kỳ vọng. Một nghiên cứu cho thấy trẻ em được học chơi một nhạc cụ trong thời gian ba năm hoặc dài hơn có khả năng phân biệt âm thanh và có kỹ năng vận động, kỹ năng tập luyện tốt hơn so với trẻ không học nhạc cụ nào.

Trẻ em được đào tạo nhạc cũng được đánh giá tốt hơn trong từ vựng và lý luận phi ngôn ngữ, là những khả năng liên quan đến việc hiểu và phân tích thông tin thị giác, chẳng hạn như xác định các mối quan hệ, tính tương tương đồng và khác biệt giữa các hình dạng và mẫu.

6. Âm nhạc cổ điển có thể cải thiện sự chú ý thị giác

Không chỉ trẻ em là được lợi từ đào tạo âm nhạc hoặc tiếp xúc với âm nhạc. Một nghiên cứu nhỏ cho thấy bệnh nhân đột quỵ chú ý thị giác tốt hơn khi nghe nhạc cổ điển.

Nghiên cứu này cũng đã thử nghiệm với tiếng ồn trắng (tiếng chuông gió, tiếng dế mèn trong đêm, tiếng quạt máy, tiếng mưa rào, tiếng đường ray xe lửa…) và sự im lặng để so sánh kết quả. Kết quả, giống như các nghiên cứu đối với các lái xe đề cập trước đó, im lặng dẫn đến điểm số tồi tệ nhất.

Vì nghiên cứu này là rất nhỏ, các kết luận cần phải được tìm hiểu thêm để xác nhận, nhưng ta có thể khẳng định rằng âm nhạc và tiếng ồn có thể ảnh hưởng đến các giác quan và năng lực của con người.

7. Cuộc điện thoại một chiều gây mất tập trung hơn cuộc đối thoại bình thường

Các cuộc điện thoại của người khác, khi mà chúng ta ngồi bên cạnh và chỉ nghe được một nửa câu chuyện của đoạn đối thoại, gây ra sự mất tập trung cao nhất.

Một khảo sát cho thấy có đến 82% số người khảo sát cảm giác bị phiền nhiễu khi nghe lỏm được cuộc trò truyện trên điện thoại của người khác. Vì thế, Veronica Galván, một nhà tâm lý học nhận thức tại Đại học San Diego, đã quyết định tìm hiểu nguyên nhân.

Trong nghiên cứu, người tham gia ngồi giải câu đố chữ, một nửa trong số họ tình cờ nghe được người bên cạnh nói chuyện điện thoại, nửa còn lại thì nghe toàn bộ cuộc đối thoại giữa 2 người trong phòng.

Những người nghe các cuộc trò chuyện điện thoại một chiều cảm thấy nó gây xao nhãng hơn so với những người nghe cả hai người nói. Người nghe cuộc điện thoại cũng nhớ nhiều nội dung của cuộc gọi hơn. Điều này cho thấy rằng cuộc gọi một chiều thu hút sự chú ý của họ hơn so với những người nghe cả hai bên.

Những điều bí ẩn khó đoán của cuộc điện thoại một chiều dường như là nguyên nhân thu hút sự chú ý của chúng ta nhiều hơn. Ngược lại, nghe được cả hai phía một cuộc trò chuyện sẽ cho chúng ta thông tin về bối cảnh nhiều hơn, nó giúp ta dễ dàng điều chỉnh sự phân tâm.

8. Âm nhạc giúp chúng ta tập luyện

Vấn đề âm nhạc và tập luyện thể thao cũng giống như trường hợp tài xế và sự im lặng ở trên.

Nghiên cứu về ảnh hưởng của âm nhạc khi tập thể dục đã được thực hiện trong nhiều năm qua. Năm 1911, Leonard Ayres, một nhà nghiên cứu Mỹ, thấy rằng người đi xe đạp chạy nhanh hơn trong khi nghe nhạc so với việc đạp xe trong im lặng.

Điều này xảy ra bởi vì âm nhạc có thể át đi tín hiệu “than thở” mệt mỏi của não bộ. Khi cơ thể đang mệt mỏi và muốn ngừng tập luyện, nó sẽ gửi tín hiệu đến não để dừng lại và nghỉ ngơi. Việc nghe nhạc sẽ thu hút sự chú ý của não bộ của chúng ta và có thể ghi đè những tín hiệu của sự mệt mỏi, mặc dù điều này chủ yếu mang lại lợi ích cho các môn tập luyện với cường độ thấp hoặc vừa phải. Với tập luyện cường độ cao, âm nhạc không đủ mạnh mẽ để lấn át sự chú ý của bộ não trước nỗi khổ cực của các buổi tập.

Không chỉ giúp cơ thể vượt qua nỗi đau để tập luyện dài hơn và khó hơn, nghe nhạc còn có thể giúp chúng ta sử dụng năng lượng hiệu quả hơn. Một nghiên cứu năm 2012 cho thấy người đi xe đạp nghe nhạc tiêu thụ ít hơn 7% oxy so với những người đạp xe trong im lặng.

Một số nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng để có thể mang lại hiệu quả khi tập luyện, nhịp độ (tempo) của bản nhạc không nên vượt quá 145 nhịp mỗi phút (bpm). Dưới đây là thống kê về nhịp điệu của các thể loại nhạc khác nhau: